Wprowadzenie
W ostatnich latach w Europie rośnie zainteresowanie ośrodkami edukacyjnymi, które nie tylko przekazują wiedzę akademicką, ale także formują przyszłych liderów na fundamentach wartości konserwatywnych i narodowych. Jedną z takich uczelni jest Institut des sciences sociales, économiques et politiques (ISSEP), z siedzibą we francuskim Lyonie. ISSEP zyskał rozgłos jako innowacyjny projekt edukacyjny, który w przeciwieństwie do tradycyjnych uniwersytetów, kładzie duży nacisk na rozwój osobisty, pogłębianie wartości patriotycznych oraz naukę zaangażowania społecznego i politycznego w oparciu o idee konserwatywne.
ISSEP wyróżnia się na tle innych europejskich instytutów edukacyjnych nie tylko swoją filozofią, ale również założycielami – Marion Maréchal oraz Thibautem Monnierem. Marion Maréchal, wnuczka założyciela Frontu Narodowego Jean-Marie Le Pena i siostrzenica Marine Le Pen, odgrywa kluczową rolę w kierowaniu instytutem oraz definiowaniu jego misji i wartości. Z kolei Thibaut Monnier, specjalista w dziedzinie nauk politycznych, przyczynił się do stworzenia i rozwoju programu akademickiego, który odzwierciedla najnowsze trendy w zakresie edukacji politycznej i społecznej. Wspólna wizja Maréchal i Monniera stanowi siłę napędową ISSEP, co pozwala uczelni przyciągać z całej Europy młodych ludzi, którzy poszukują alternatywy dla „głównonurtowego” szkolnictwa wyższego.
Alternatywa dla tradycyjnych uniwersytetów
Jednym z kluczowych elementów, które odróżniają ISSEP od innych instytucji edukacyjnych, jest jego podejście do nauczania. W tradycyjnych uniwersytetach dominują przedmioty i metody dydaktyczne, które nastawione są na przekazywanie wiedzy teoretycznej, często niezwiązanej bezpośrednio z praktyką społeczną czy polityczną. ISSEP natomiast skupia się na edukacji praktycznej i kładzie duży nacisk na rozwój osobisty. Studenci instytutu biorą udział w warsztatach, debatach, praktykach zawodowych oraz różnorodnych projektach społecznych, co ma ich przygotować do skutecznego działania w sferze publicznej.
Programy oferowane przez ISSEP łączą naukę o polityce, ekonomii, filozofii i naukach społecznych z zajęciami rozwijającymi umiejętności przywódcze i organizacyjne. Taki format pozwala studentom na zrozumienie współczesnych wyzwań społecznych i politycznych oraz na wykształcenie własnych strategii działania w życiu publicznym. ISSEP stawia na interdyscyplinarność oraz nawiązywanie kontaktów z praktykami i liderami z różnych dziedzin, co przyczynia się do budowy szerokiego zaplecza zawodowego i intelektualnego wśród absolwentów.
Wpływ ISSEP na europejską scenę polityczną
Pomimo stosunkowo krótkiej historii, ISSEP zdobył już rozgłos jako ośrodek mający znaczący wpływ na młode pokolenie działaczy politycznych i społecznych w Europie. Instytut, który przyciąga studentów o konserwatywnych poglądach z całego kontynentu, jest postrzegany jako kuźnia przyszłych liderów, którzy mogą przemodelować europejską scenę polityczną.
Podczas gdy niektórzy uważają, że ISSEP jest odpowiedzią na głos młodego pokolenia rozczarowanego głównym nurtem politycznym, inni wskazują na potencjalne zagrożenia związane z kształtowaniem liderów o silnie prawicowych i narodowych przekonaniach.
Krytycy ISSEP podkreślają, że instytut reprezentuje podejście wykluczające idee liberalne i promujące wyłącznie wartości narodowe, co może prowadzić do umacniania się postaw populistycznych. W tym kontekście ISSEP bywa oskarżany o bycie szkołą „nowoczesnego populizmu”, który w dobie kryzysów migracyjnych, ekonomicznych i tożsamościowych znajduje wielu zwolenników wśród młodych Europejczyków. Jednak zwolennicy instytutu argumentują, że stanowi on ważny element pluralizmu edukacyjnego i politycznego w Europie, pozwalając na wykształcenie przyszłych liderów, którzy będą reprezentować tradycyjne wartości w sferze publicznej.
Rola ISSEP w kontekście społeczno-kulturowym
Współczesna Europa stoi przed wieloma wyzwaniami, w tym przed redefinicją tożsamości narodowej, przynależności do Unii Europejskiej i relacji między wartościami narodowymi a globalizacją. ISSEP, jako instytut edukacyjny, odpowiada na te wyzwania, dostarczając młodym ludziom przestrzeń do refleksji nad tym, jak wartości konserwatywne mogą funkcjonować we współczesnym świecie. Dla wielu studentów i zwolenników ISSEP stanowi swoisty azyl w czasach, gdy dominuje przekonanie o konieczności zmian i adaptacji do globalnych trendów. W tym kontekście ISSEP może być postrzegany jako forma edukacyjnej kontrkultury, która nie tylko przekazuje wiedzę, ale również inspiruje młodych ludzi do poszukiwania własnych tożsamości i wartości.
Założyciele ISSEP starają się poprzez instytut odpowiedzieć na kluczowe pytania związane z przyszłością Europy: Jakie wartości powinny być fundamentem dla liderów kolejnych pokoleń? Jak zachować tożsamość narodową w obliczu integracji europejskiej i globalizacji? Czy konserwatyzm może być odpowiedzią na współczesne kryzysy tożsamościowe? Odpowiedzi, jakie proponuje ISSEP, stanowią fundament dla jego misji i filozofii, a instytut staje się miejscem, które jednoczy młodych ludzi z całej Europy w poszukiwaniu rozwiązań i alternatyw dla dominujących nurtów politycznych i społecznych.
Historia i misja ISSEP
ISSEP został założony w 2018 r. w odpowiedzi na potrzeby rosnącej grupy młodych ludzi, którzy nie identyfikowali się z wartościami propagowanymi przez współczesne instytucje akademickie, uważając je za zbyt progresywne i oderwane od tradycyjnych wartości europejskich. Misją instytutu jest kształcenie nowego pokolenia liderów, mających być świadomymi swoich korzeni, ale jednocześnie gotowi sprostać wyzwaniom współczesności. Twórcy ISSEP wierzą, że edukacja powinna być czymś więcej niż tylko narzędziem do zdobycia kwalifikacji zawodowych – powinna kształtować silne osobowości i obywateli świadomych swojej odpowiedzialności społecznej.
Instytut od samego początku zdefiniował swój program akademicki jako alternatywę do nauczania dominującego na większości uniwersytetów. Maréchal i Monnier otwarcie krytykowali system edukacji wyższej we Francji i w Europie za promowanie idei, które ich zdaniem pozbawiają młodych ludzi głębszego zrozumienia historii i wartości kultury europejskiej. W odpowiedzi na to ISSEP proponuje edukację opartą na wartościach konserwatywnych, takich jak patriotyzm, silna tożsamość narodowa oraz zaangażowanie obywatelskie. Wartości te są integralną częścią misji instytutu i znajdują odzwierciedlenie zarówno w treściach programowych, jak i w metodach nauczania.
Rok 2018 był czasem napięć politycznych i społecznych we Francji i Europie. Wiele krajów borykało się z wyzwaniami związanymi z kryzysami migracyjnymi, ekonomicznymi oraz wzrastającym sceptycyzmem wobec Unii Europejskiej. Wśród młodego pokolenia we Francji pojawiało się poczucie niezadowolenia wobec dotychczasowych elit politycznych, a także systemu edukacji, który wielu młodych ludzi postrzegało jako zbyt jednowymiarowy i oderwany od rzeczywistości. Wielu konserwatywnych intelektualistów krytykowało uniwersytety za dominację idei liberalnych, a także za promowanie kosmopolitycznego, globalistycznego podejścia, które według nich marginalizowało wartości narodowe i patriotyzm.
Francuski system edukacji od lat przeżywał kryzys zaufania, zwłaszcza wśród osób o konserwatywnych poglądach. W środowisku intelektualnym pojawiły się głosy, że istnieje potrzeba stworzenia instytucji edukacyjnych, które promowałyby wartości narodowe i konserwatywne. W obliczu tych wyzwań i rosnących napięć politycznych, ISSEP powstał jako odpowiedź na pragnienie edukacji, która jednocześnie kształciłaby specjalistów i liderów, jak również formowała ich poglądy w duchu tradycji i tożsamości narodowej.
Marion Maréchal – wizja młodego pokolenia
Marion Maréchal od samego początku odgrywała kluczową rolę w kierowaniu ISSEP oraz definiowaniu jego misji i wartości. Jako młoda polityk prawicowa zyskała popularność wśród francuskiego elektoratu konserwatywnego, szczególnie młodzieży, której bliskie były wartości narodowe i tradycyjne. Maréchal, która w wyborach do Zgromadzenia Narodowego w 2012 r. została najmłodszą posłanką (w jednym z okręgów departamentu Vaucluse, lista Frontu Narodowego) w nowożytnej historii Francji, szybko zdobyła reputację silnego głosu tegoż młodego pokolenia.
W parlamencie skupiła się na kwestiach związanych z bezpieczeństwem i imigracją, wielokrotnie krytykując liberalne podejście rządu do polityki granicznej. Była także rzeczniczką w sprawach społecznych i ochrony rodziny, sprzeciwiając się reformom uderzającym, jej zdaniem, w tradycyjne wartości i francuską tożsamość kulturową. Maréchal zaangażowała się w sprawy edukacji, promując idee patriotyczne w szkołach oraz wspierając inicjatywy mające na celu wzmacnianie narodowej świadomości wśród młodych Francuzów.
Przed wyborami prezydenckimi w 2022 r., poparła kandydaturę Érica Zemmoura i została wiceprzewodniczącą jego narodowo-konserwatywnej partii Rekonkwista (Reconquête). W wyborach europejskich w 2024 r., z listy tej partii uzyskała mandat posłanki do PE. W tym samym miesiącu poparła współpracę ze Zjednoczeniem Narodowym w rozpisanych przez prezydenta wyborach parlamentarnych, za co została przez Érica Zemmoura wykluczona z partii.
Jej wizja ISSEP od początku była klarowna: stworzyć instytucję, która nie tylko oferuje wysokiej jakości edukację, ale również promuje wartości patriotyczne i narodowe, a także formuje przyszłych liderów zdolnych do obrony europejskiej tożsamości w czasach rosnącego globalizmu. Maréchal wierzyła, że tradycyjne uczelnie zaniedbują nauczanie wartości kulturowych, historycznych i narodowych, a przez to nie spełniają roli formacyjnej w kształtowaniu nowego pokolenia liderów.
Dla Maréchal ISSEP było nie tylko projektem edukacyjnym, ale także odpowiedzią na szersze zjawisko zmian społecznych i politycznych we współczesnej Europie. Jej zdaniem w obliczu rosnących napięć związanych z globalizacją, kryzysem tożsamości, młodzi ludzie potrzebują narzędzi do wyrażania i obrony swoich przekonań. Edukacja powinna nie tylko rozwijać intelektualnie, ale także kształtować charaktery.
Thibaut Monnier – intelektualna podbudowa i rozwój programu akademickiego
Thibaut Monnier, współzałożyciel ISSEP, jest specjalistą w dziedzinie nauk politycznych i miał znaczący wpływ na rozwój programu akademickiego. Monnier ukończył studia z zakresu nauk politycznych i stosunków międzynarodowych, co pozwoliło mu wnieść do projektu cenną wiedzę i doświadczenie. Jego wkład w kształtowanie projektu koncentrował się na zapewnieniu wysokiego poziomu merytorycznego i intelektualnego w nauczaniu, a także na dostosowaniu programu do potrzeb współczesnych studentów.
Monnier uważał, że edukacja konserwatywna nie musi być anachroniczna ani sztywna. Wspólnie z Maréchal opracował program, który łączył naukę o polityce, ekonomii, filozofii i socjologii z zajęciami rozwijającymi umiejętności przywódcze i organizacyjne. Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu oboje postanowili stworzyć środowisko, w którym studenci mogliby nie tylko rozwijać swoje umiejętności akademickie, ale także budować kompetencje praktyczne i przywódcze.
Współpraca tej dwójki od samego początku była wyjątkowo owocna. Maréchal wnosiła do projektu inspirację i wizję polityczną, podczas gdy Monnier skupiał się na naukowej stronie przedsięwzięcia i tworzył złożony program dydaktyczny. Razem zdołali przyciągnąć zespół wykwalifikowanych wykładowców i ekspertów, którzy podzielali ich pasję do edukacji i wartości konserwatywnych.
Monnier od lat jest czynnym politykiem. Wcześniej udzielał się jako radny regionu Owernia-Rodan-Alpy, będąc ówcześnie lokalnym liderem struktur Frontu Narodowego. Podobnie jak Marechal zaliczył epizod w Rekonkwiście, by powrócić do macierzystej partii, która stała się już Zjednoczeniem Narodowym. W 2024 r. został posłem z okręgu Drome we wspomnianym regionie.
Filozofia edukacyjna ISSEP
Filozofia edukacyjna ISSEP była odpowiedzią na krytykę tradycyjnych uczelni, które według Maréchal i Monniera, zaniedbują rolę wartości narodowych i historycznych. Twórcy ISSEP wierzyli, że w erze postmodernizmu, edukacja straciła na znaczeniu jako proces formacyjny, a zamiast tego stała się narzędziem transmisji wiedzy technicznej, oderwanej od kontekstu społecznego i kulturowego. Dla ISSEP edukacja miała być czymś więcej niż tylko nauką umiejętności zawodowych – miała pełnić funkcję kulturową, służącą wzmacnianiu wartości narodowych i tożsamości.
Misją ISSEP było tworzenie liderów świadomych swojego dziedzictwa i gotowych do obrony wartości narodowych oraz tożsamości europejskiej. Maréchal i Monnier wierzyli, że uczelnie publiczne we Francji zaniedbują te wartości, a młodzi ludzie potrzebują instytucji, która nauczy ich historii, tradycji i dumy narodowej. W odróżnieniu od innych szkół wyższych, ISSEP miał więc stanowić przestrzeń, w której rozwija się nie tylko wiedzę, ale również charakter i poczucie tożsamości.
Pierwsze lata działalności i rozwój ISSEP
Po otwarciu ISSEP w 2018 roku, instytut szybko zdobył popularność i przyciągnął studentów z różnych krajów europejskich. Marion Maréchal i Thibaut Monnier aktywnie angażowali się w promocję instytutu oraz nawiązywanie kontaktów z liderami konserwatywnymi w Europie. Dzięki temu ISSEP zyskał uznanie jako ośrodek edukacyjny, który skutecznie łączył teorię z praktyką, a także promował wartości konserwatywne.
W 2020 r. Instytut otworzył jedyną – jak do tej pory – filię w Madrycie: Instituto de Ciencias Sociales, Económicas y Políticas. Cieszy się on sporą autonomią a działalność nie odbiega tematycznie od jednostki macierzystej, choć nie osiągnęła jej rozmachu. Prezesem zarządu jest Miguel Menéndez Piñar. To nazwisko znane na hiszpańskiej prawicy. Jego ojcem był Blas Piñar – do śmierci w 2014 r. zagorzały frankista, nigdy niepogodzony z upadkiem dyktatury. Po śmierci generalissimusa stworzył niewielką partię Nowa Siła (Forza Nueva) a następnie Front Narodowy (Frente Nacional). Ta ostatnia powstała przy wydatnym wsparciu finansowym francuskiego FN, kierowanego przez dziadka Marechal – Jean Marie Le Pena.
Wśród wykładowców daje się zauważyć wiele osób związanych z VOX, jak np. europoseł i były wiceprzewodniczący ugrupowania Jorge Buxade, dziennikarz i doradca lidera partii Kiko Méndez-Monasterio, dziennikarz i b. kandydat do Senatu Enrique García-Máiquez i in.
Lyoński ISSEP Lyon prowadzi współpracę z Uniwersytetem Państwowym w Sankt Petersburgu ( Rosja ) i Uniwersytetem Ducha Świętego w Kaslik w Libanie. Ten ostatni jest ściśle związany z Kościołem maronickim, który pozostaje w unii z Rzymem.
Zażyłe stosunki łączą Instytut z największą prywatną uczelnią węgierską – Kolegium Macieja Korwina, które to mocno powiązane jest z partią rządząca i premierem Viktorem Orbanem.
We wrześniu 2021 r. zawarto porozumienie o współpracy z Instytutem na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris. Jak zadeklarowano, ma ono skupić się na „ochronie i promocji wspólnych wartości, do których należą niezmienne idee Prawdy, Dobra i Piękna, dziedzictwa chrześcijańskiego, kultury i etyki” oraz „budowaniu przestrzeni do dyskusji o wspólnej kulturze i różnorodności tradycji cywilizacji europejskiej”
– Pojęcia prawdy i dobra są we współczesnych czasach bardzo kontestowane. Cieszę się, że w Collegium Intermarium odnalazłam przywiązanie do kultury klasycznej, wolności debaty, pluralizmu intelektualnego, a także ideę całkowitego kształtowania osobowości, a nie tylko formowania ekspertów – podsumowała goszcząca wtedy w Warszawie Marion Maréchal.
Przyszłość ISSEP – rozwój i ekspansja
ISSEP ma na przyszłość ambitne plany, które obejmują rozwój nowych programów studiów oraz otwieranie kolejnych ośrodków edukacyjnych poza Francją. Maréchal i Monnier pragną, aby ISSEP stał się ogólnoeuropejską instytucją, która będzie mogła konkurować z najlepszymi uniwersytetami w zakresie kształcenia liderów politycznych i społecznych. Planują również rozszerzenie oferty edukacyjnej o programy związane z zarządzaniem, prawem oraz nowymi technologiami, aby lepiej przygotować swoich studentów do wyzwań współczesnego świata.
ISSEP planuje również nawiązywać współpracę z instytutami i organizacjami z innych kontynentów, zwłaszcza z krajów, które mają podobne podejście do wartości narodowych i patriotycznych, takich jak Stany Zjednoczone czy Japonia. Dzięki temu instytut pragnie zbudować szeroką sieć partnerstw, które umożliwią studentom zdobywanie doświadczenia międzynarodowego oraz poznawanie różnych perspektyw w zakresie edukacji i przywództwa.
Podsumowanie
Historia powstania ISSEP to historia ludzi, którzy dostrzegli potrzebę zmiany w europejskim systemie edukacji i postanowili stworzyć alternatywę dla tradycyjnych uczelni. Marion Maréchal i Thibaut Monnier, zainspirowani wartościami narodowymi i konserwatywnymi, zbudowali instytut, który oferuje edukację na najwyższym poziomie, ale równocześnie wzmacnia poczucie tożsamości i odpowiedzialności za przyszłość Europy.
Rafał Skórniewski
BIBLIOGRAFIA:
Maréchal, Marion. Le rêve brisé des jeunes de droite : les coulisses de la politique et du militantisme. Paris: Éditions de L’Homme, 2020.
Institut de Sciences Sociales Économiques et Politiques (ISSEP) https://www.issep.fr
Almeida, Dimitri. The Impact of European Integration on Political Parties: Beyond the Permissive Consensus. Routledge, 2012.
Rémond, René. Les Droites en France. Aubier, 2005.
Rydgren, Jens, ed. The Oxford Handbook of the Radical Right. Oxford University Press,
Furedi, Frank. What’s Happened to the University? A Sociological Exploration of Its Infantilisation. Routledge, 2016.
Mény, Yves, and Yves Surel. Par le peuple, pour le peuple : Le populisme et les démocraties. Fayard, 2000.
Dard, Olivier. La Nouvelle Droite et la droite : histoire et influences d’une tradition intellectuelle. Presses Universitaires de France, 2017.
Monnier, Thibaut. „L’éducation et les valeurs de l’avenir : conservatisme i modernizm.” Revue Politique et Parlementaire, vol. 121, no. 3, 2019, pp. 22-35.
De Benoist, Alain. Les idées à l’endroit. Éditions du Rocher, 2008.
