Wprowadzenie
W ostatnich latach w Europie obserwuje się rosnące zainteresowanie ośrodkami edukacyjnymi, które nie ograniczają się jedynie do przekazywania wiedzy akademickiej, ale podejmują również trud kształtowania przyszłych liderów w oparciu o wartości narodowe i konserwatywne. Jednym z takich miejsc jest Institut des sciences sociales, économiques et politiques (ISSEP), mający swoją siedzibę w Lyonie, we Francji. Instytut ten zdobył rozgłos jako nowatorski projekt edukacyjny, który – w odróżnieniu od tradycyjnych uniwersytetów – kładzie szczególny nacisk na rozwój osobisty, pogłębianie postaw patriotycznych oraz edukację obywatelską i polityczną, zakorzenioną w ideach konserwatywnych.
ISSEP wyróżnia się na tle innych europejskich instytucji edukacyjnych nie tylko oryginalną filozofią działania, ale także sylwetkami swoich założycieli – Marion Maréchal oraz Thibauta Monniera. Marion Maréchal, wnuczka twórcy Frontu Narodowego Jean-Marie Le Pena i siostrzenica Marine Le Pen, pełni kluczową rolę w kierowaniu instytutem oraz wyznaczaniu jego misji i podstawowych wartości. Thibaut Monnier, ekspert w zakresie nauk politycznych, współtworzył program akademicki ISSEP, w którym uwzględniono najnowsze tendencje w obszarze edukacji polityczno-społecznej. To właśnie wspólna wizja Maréchal i Monniera napędza rozwój instytutu, przyciągając młodych ludzi z całej Europy, którzy szukają alternatywy wobec dominujących modeli akademickich.
Alternatywa dla tradycyjnych uniwersytetów
Jednym z fundamentalnych aspektów, które odróżniają ISSEP od innych uczelni, jest jego podejście do procesu nauczania. Tradycyjne uniwersytety skupiają się na nauczaniu teorii, często oderwanej od praktyki społecznej i politycznej. W ISSEP natomiast nacisk położono na edukację praktyczną oraz wszechstronny rozwój jednostki. Studenci biorą udział w warsztatach, debatach, praktykach zawodowych i projektach społecznych, co ma ich przygotować do świadomego i skutecznego działania w sferze publicznej.
Programy oferowane przez ISSEP łączą nauki polityczne, ekonomię, filozofię i socjologię z zajęciami rozwijającymi umiejętności organizacyjne i przywódcze. Taka konstrukcja programowa pozwala studentom lepiej zrozumieć współczesne wyzwania cywilizacyjne i polityczne, a także wypracować własne strategie działania w przestrzeni publicznej. Instytut stawia na interdyscyplinarność, jak również na bliski kontakt studentów z praktykami – liderami opinii, politykami czy ekspertami – co buduje silne zaplecze intelektualne i zawodowe.
Wpływ ISSEP na europejską scenę polityczną
Choć ISSEP istnieje dopiero od kilku lat, zdążył już wyrobić sobie pozycję jako instytucja mająca realny wpływ na kształtowanie nowej generacji aktywistów politycznych i społecznych w Europie. Instytut, który przyciąga studentów o światopoglądzie konserwatywnym z różnych części kontynentu, często określany jest mianem kuźni przyszłych liderów politycznych, zdolnych przeformułować europejski krajobraz ideowy.
Z jednej strony ISSEP bywa postrzegany jako odpowiedź na oczekiwania młodego pokolenia rozczarowanego kierunkiem rozwoju tradycyjnych partii politycznych. Z drugiej jednak, krytycy ostrzegają przed ryzykiem promowania ideologii skrajnie prawicowej i nacjonalistycznej. Instytut zarzuca się promowanie wartości, które wykluczają idee liberalne i pluralistyczne, co w opinii części obserwatorów może sprzyjać umacnianiu postaw populistycznych. Zwolennicy ISSEP podkreślają jednak, że uczelnia wnosi istotny wkład w europejski pluralizm edukacyjny i polityczny, umożliwiając kształcenie liderów, którzy chcą reprezentować tradycyjne wartości w życiu publicznym.
Rola ISSEP w kontekście społeczno-kulturowym
Współczesna Europa stoi przed poważnymi wyzwaniami – od redefinicji narodowej tożsamości, przez problem relacji z Unią Europejską, po napięcia między wartościami narodowymi a globalizacją. ISSEP, jako instytucja edukacyjna, odpowiada na te procesy, oferując przestrzeń do refleksji i kształcenia w duchu konserwatywnym. Dla wielu studentów i sympatyków instytut stanowi alternatywę wobec dominującego przekazu ideologicznego, który zachęca do globalnego myślenia i adaptacji do zmieniających się realiów.
W tym kontekście ISSEP można uznać za formę edukacyjnej kontrkultury, która nie tylko przekazuje wiedzę, ale również inspiruje młodych ludzi do poszukiwania własnych tożsamości i wyznawanych wartości. Założyciele instytutu starają się poprzez jego działalność odpowiadać na pytania o przyszłość Europy: jakie wartości powinny stać się fundamentem dla nowych liderów? Czy konserwatyzm może stanowić odpowiedź na współczesne kryzysy tożsamości? Jak zachować narodową tożsamość w epoce postępującej globalizacji? To właśnie wokół tych pytań budowana jest filozofia ISSEP.
Historia i misja ISSEP
ISSEP został założony w 2018 r. w odpowiedzi na potrzeby rosnącej grupy młodych ludzi, którzy nie identyfikowali się z wartościami propagowanymi przez współczesne instytucje akademickie, uważając je za zbyt progresywne i oderwane od tradycyjnych wartości europejskich. Misją instytutu jest kształcenie nowego pokolenia liderów, mających być świadomymi swoich korzeni, ale jednocześnie gotowi sprostać wyzwaniom współczesności. Twórcy ISSEP wierzą, że edukacja powinna być czymś więcej niż tylko narzędziem do zdobycia kwalifikacji zawodowych – powinna kształtować silne osobowości i obywateli świadomych swojej odpowiedzialności społecznej.
Instytut od samego początku zdefiniował swój program akademicki jako alternatywę do nauczania dominującego na większości uniwersytetów. Maréchal i Monnier otwarcie krytykowali system edukacji wyższej we Francji i w Europie za promowanie idei, które ich zdaniem pozbawiają młodych ludzi głębszego zrozumienia historii i wartości kultury europejskiej. W odpowiedzi na to ISSEP proponuje edukację opartą na wartościach konserwatywnych, takich jak patriotyzm, silna tożsamość narodowa oraz zaangażowanie obywatelskie. Wartości te są integralną częścią misji instytutu i znajdują odzwierciedlenie zarówno w treściach programowych, jak i w metodach nauczania.
Rok 2018 był czasem napięć politycznych i społecznych we Francji i Europie. Wiele krajów borykało się z wyzwaniami związanymi z kryzysami migracyjnymi, ekonomicznymi oraz wzrastającym sceptycyzmem wobec Unii Europejskiej. Wśród młodego pokolenia we Francji pojawiało się poczucie niezadowolenia wobec dotychczasowych elit politycznych, a także systemu edukacji, który wielu młodych ludzi postrzegało jako zbyt jednowymiarowy i oderwany od rzeczywistości. Wielu konserwatywnych intelektualistów krytykowało uniwersytety za dominację idei liberalnych, a także za promowanie kosmopolitycznego, globalistycznego podejścia, które według nich marginalizowało wartości narodowe i patriotyzm.
Francuski system edukacji od lat przeżywał kryzys zaufania, zwłaszcza wśród osób o konserwatywnych poglądach. W środowisku intelektualnym pojawiły się głosy, że istnieje potrzeba stworzenia instytucji edukacyjnych, które promowałyby wartości narodowe i konserwatywne. W obliczu tych wyzwań i rosnących napięć politycznych, ISSEP powstał jako odpowiedź na pragnienie edukacji, która jednocześnie kształciłaby specjalistów i liderów, jak również formowała ich poglądy w duchu tradycji i tożsamości narodowej.
Marion Maréchal – wizja młodego pokolenia
Marion Maréchal od samego początku odgrywała istotną rolę w kierowaniu ISSEP oraz definiowaniu jego misji i wartości. Jako młoda polityk prawicowa zyskała popularność wśród francuskiego elektoratu konserwatywnego, szczególnie młodzieży, której bliskie były wartości narodowe i tradycyjne. Maréchal, która w wyborach do Zgromadzenia Narodowego w 2012 r. została najmłodszą posłanką (w jednym z okręgów departamentu Vaucluse, lista Frontu Narodowego) w nowożytnej historii Francji, szybko zdobyła reputację silnego głosu tegoż młodego pokolenia.
W parlamencie skupiła się na kwestiach związanych z bezpieczeństwem i imigracją, wielokrotnie krytykując liberalne podejście rządu do polityki granicznej. Była także rzeczniczką w sprawach społecznych i ochrony rodziny, sprzeciwiając się reformom uderzającym, jej zdaniem, w tradycyjne wartości i francuską tożsamość kulturową. Maréchal zaangażowała się w sprawy edukacji, promując idee patriotyczne w szkołach oraz wspierając inicjatywy mające na celu wzmacnianie narodowej świadomości wśród młodych Francuzów.
Przed wyborami prezydenckimi w 2022 r., poparła kandydaturę Érica Zemmoura i została wiceprzewodniczącą jego narodowo-konserwatywnej partii Rekonkwista (Reconquête). W wyborach europejskich w 2024 r., z listy tej partii uzyskała mandat posłanki do PE. W tym samym miesiącu poparła współpracę ze Zjednoczeniem Narodowym w rozpisanych przez prezydenta wyborach parlamentarnych, za co została przez Érica Zemmoura wykluczona z partii.
Jej wizja ISSEP od początku była klarowna: stworzyć instytucję, która nie tylko oferuje wysokiej jakości edukację, ale również promuje wartości patriotyczne i narodowe, a także formuje przyszłych liderów zdolnych do obrony europejskiej tożsamości w czasach rosnącego globalizmu. Maréchal wierzyła, że tradycyjne uczelnie zaniedbują nauczanie wartości kulturowych, historycznych i narodowych, a przez to nie spełniają roli formacyjnej w kształtowaniu nowego pokolenia liderów.
Dla Maréchal ISSEP było nie tylko projektem edukacyjnym, ale także odpowiedzią na szersze zjawisko zmian społecznych i politycznych we współczesnej Europie. Jej zdaniem w obliczu rosnących napięć związanych z globalizacją, kryzysem tożsamości, młodzi ludzie potrzebują narzędzi do wyrażania i obrony swoich przekonań. Edukacja powinna nie tylko rozwijać intelektualnie, ale także kształtować charaktery.
Thibaut Monnier – intelektualna podbudowa i rozwój programu akademickiego
Thibaut Monnier, współzałożyciel ISSEP, jest specjalistą w dziedzinie nauk politycznych i miał znaczący wpływ na rozwój programu akademickiego. Monnier ukończył studia z zakresu nauk politycznych i stosunków międzynarodowych, co pozwoliło mu wnieść do projektu cenną wiedzę i doświadczenie. Jego wkład w kształtowanie projektu koncentrował się na zapewnieniu wysokiego poziomu merytorycznego i intelektualnego w nauczaniu, a także na dostosowaniu programu do potrzeb współczesnych studentów.
Monnier uważał, że edukacja konserwatywna nie musi być anachroniczna ani sztywna. Wspólnie z Maréchal opracował program, który łączył naukę o polityce, ekonomii, filozofii i socjologii z zajęciami rozwijającymi umiejętności przywódcze i organizacyjne. Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu oboje postanowili stworzyć środowisko, w którym studenci mogliby nie tylko rozwijać swoje umiejętności akademickie, ale także budować kompetencje praktyczne i przywódcze.
Współpraca tej dwójki od samego początku była wyjątkowo owocna. Maréchal wnosiła do projektu inspirację i wizję polityczną, podczas gdy Monnier skupiał się na naukowej stronie przedsięwzięcia i tworzył złożony program dydaktyczny. Razem zdołali przyciągnąć zespół wykwalifikowanych wykładowców i ekspertów, którzy podzielali ich pasję do edukacji i wartości konserwatywnych.
Monnier od lat jest czynnym politykiem. Wcześniej udzielał się jako radny regionu Owernia-Rodan-Alpy, będąc ówcześnie lokalnym liderem struktur Frontu Narodowego. Podobnie jak Marechal zaliczył epizod w Rekonkwiście, by powrócić do macierzystej partii, która stała się już Zjednoczeniem Narodowym. W 2024 r. został posłem z okręgu Drome we wspomnianym regionie.
Filozofia edukacyjna ISSEP
Filozofia edukacyjna ISSEP była odpowiedzią na krytykę tradycyjnych uczelni, które według Maréchal i Monniera, zaniedbują rolę wartości narodowych i historycznych. Twórcy ISSEP wierzyli, że w erze postmodernizmu, edukacja straciła na znaczeniu jako proces formacyjny, a zamiast tego stała się narzędziem transmisji wiedzy technicznej, oderwanej od kontekstu społecznego i kulturowego. Dla ISSEP edukacja miała być czymś więcej niż tylko nauką umiejętności zawodowych – miała pełnić funkcję kulturową, służącą wzmacnianiu wartości narodowych i tożsamości.
Misją ISSEP było tworzenie liderów świadomych swojego dziedzictwa i gotowych do obrony wartości narodowych oraz tożsamości europejskiej. Maréchal i Monnier wierzyli, że uczelnie publiczne we Francji zaniedbują te wartości, a młodzi ludzie potrzebują instytucji, która nauczy ich historii, tradycji i dumy narodowej. W odróżnieniu od innych szkół wyższych, ISSEP miał więc stanowić przestrzeń, w której rozwija się nie tylko wiedzę, ale również charakter i poczucie tożsamości.
Pierwsze lata działalności i rozwój ISSEP
Po otwarciu ISSEP w 2018 roku, instytut szybko zdobył popularność i przyciągnął studentów z różnych krajów europejskich. Marion Maréchal i Thibaut Monnier aktywnie angażowali się w promocję instytutu oraz nawiązywanie kontaktów z liderami konserwatywnymi w Europie. Dzięki temu ISSEP zyskał uznanie jako ośrodek edukacyjny, który skutecznie łączył teorię z praktyką, a także promował wartości konserwatywne.
W 2020 r. Instytut otworzył jedyną – jak do tej pory – filię w Madrycie: Instituto de Ciencias Sociales, Económicas y Políticas. Cieszy się on sporą autonomią a działalność nie odbiega tematycznie od jednostki macierzystej, choć nie osiągnęła jej rozmachu. Prezesem zarządu jest Miguel Menéndez Piñar. To nazwisko znane na hiszpańskiej prawicy. Jego ojcem był Blas Piñar – do śmierci w 2014 r. zagorzały frankista, nigdy niepogodzony z upadkiem dyktatury. Po śmierci generalissimusa stworzył niewielką partię Nowa Siła (Forza Nueva) a następnie Front Narodowy (Frente Nacional). Ta ostatnia powstała przy wydatnym wsparciu finansowym francuskiego FN, kierowanego przez dziadka Marechal – Jean Marie Le Pena.
Wśród wykładowców daje się zauważyć wiele osób związanych z VOX, jak np. europoseł i były wiceprzewodniczący ugrupowania Jorge Buxade, dziennikarz i doradca lidera partii Kiko Méndez-Monasterio, dziennikarz i b. kandydat do Senatu Enrique García-Máiquez i in.
Lyoński ISSEP Lyon prowadzi współpracę z Uniwersytetem Państwowym w Sankt Petersburgu ( Rosja ) i Uniwersytetem Ducha Świętego w Kaslik w Libanie. Ten ostatni jest ściśle związany z Kościołem maronickim, który pozostaje w unii z Rzymem.
Zażyłe stosunki łączą Instytut z największą prywatną uczelnią węgierską – Kolegium Macieja Korwina, które to mocno powiązane jest z partią rządząca i premierem Viktorem Orbanem.
We wrześniu 2021 r. zawarto porozumienie o współpracy z Instytutem na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris. Jak zadeklarowano, ma ono skupić się na „ochronie i promocji wspólnych wartości, do których należą niezmienne idee Prawdy, Dobra i Piękna, dziedzictwa chrześcijańskiego, kultury i etyki” oraz „budowaniu przestrzeni do dyskusji o wspólnej kulturze i różnorodności tradycji cywilizacji europejskiej”
– Pojęcia prawdy i dobra są we współczesnych czasach bardzo kontestowane. Cieszę się, że w Collegium Intermarium odnalazłam przywiązanie do kultury klasycznej, wolności debaty, pluralizmu intelektualnego, a także ideę całkowitego kształtowania osobowości, a nie tylko formowania ekspertów – podsumowała goszcząca wtedy w Warszawie Marion Maréchal.
Przyszłość ISSEP – rozwój i ekspansja
Patrząc w przyszłość, ISSEP nie ukrywa ambitnych planów. Instytut zamierza nie tylko poszerzać swoją ofertę edukacyjną o nowe programy – w tym z zakresu zarządzania, prawa i nowych technologii – ale również otwierać kolejne placówki poza granicami Francji. Głównym celem twórców instytutu jest przekształcenie ISSEP w ogólnoeuropejską instytucję edukacyjną, zdolną konkurować z najlepszymi uniwersytetami w zakresie kształcenia liderów politycznych i społecznych.
Równolegle planowane jest zacieśnienie współpracy z instytutami i organizacjami z innych kontynentów – zwłaszcza z krajów, które wykazują podobne podejście do wartości narodowych i patriotycznych. Szczególne nadzieje wiązane są ze Stanami Zjednoczonymi oraz Japonią. Dzięki takim partnerstwom studenci ISSEP mają mieć możliwość zdobywania międzynarodowego doświadczenia, konfrontowania się z różnymi perspektywami i rozwijania globalnych kompetencji przywódczych.
Podsumowanie
Historia ISSEP to opowieść o ludziach, którzy dostrzegli deficyty współczesnego systemu edukacyjnego i postanowili stworzyć instytucję stanowiącą realną alternatywę wobec dominujących modeli akademickich. Marion Maréchal i Thibaut Monnier, zainspirowani wartościami narodowymi i konserwatywnymi, zbudowali ośrodek edukacyjny, który nie tylko oferuje wysoki poziom nauczania, ale także wspiera kształtowanie tożsamości, patriotyzmu oraz poczucia odpowiedzialności za przyszłość Europy.
Rafał Skórniewski
BIBLIOGRAFIA:
Maréchal, Marion. Le rêve brisé des jeunes de droite : les coulisses de la politique et du militantisme. Paris: Éditions de L’Homme, 2020.
Institut de Sciences Sociales Économiques et Politiques (ISSEP) https://www.issep.fr
Almeida, Dimitri. The Impact of European Integration on Political Parties: Beyond the Permissive Consensus. Routledge, 2012.
Rémond, René. Les Droites en France. Aubier, 2005.
Rydgren, Jens, ed. The Oxford Handbook of the Radical Right. Oxford University Press,
Furedi, Frank. What’s Happened to the University? A Sociological Exploration of Its Infantilisation. Routledge, 2016.
Mény, Yves, and Yves Surel. Par le peuple, pour le peuple : Le populisme et les démocraties. Fayard, 2000.
Dard, Olivier. La Nouvelle Droite et la droite : histoire et influences d’une tradition intellectuelle. Presses Universitaires de France, 2017.
Monnier, Thibaut. „L’éducation et les valeurs de l’avenir : conservatisme i modernizm.” Revue Politique et Parlementaire, vol. 121, no. 3, 2019, pp. 22-35.
De Benoist, Alain. Les idées à l’endroit. Éditions du Rocher, 2008.
