O krok od przejęcia władzy: Austriacka Partia Wolnościowa

Obecnie obowiązujący program FPÖ został opublikowany w 2011 r. W jego treści wskazano, że podstawowe znaczenie dla członków tego ugrupowania mają zagadnienia związane z bezpieczeństwem, pokojem i dobrobytem Austrii oraz jej obywateli.  Podkreślano w nim funkcjonowanie Austrii w ramach niemieckojęzycznej wspólnoty kulturalnej i wolnej Europy Ojczyzn. Twórcy programu deklarują, że analizowana partia  angażuje się w: umacnianie wolności jednostek i społeczeństw, działania na rzecz demokracji, rozwój praworządności, promowanie zasad gospodarki rynkowej i sprawiedliwości społecznej. FPÖ podkreśla prawo Austrii do samostanowienia oraz do zachowania i ochrony poglądów na funkcjonowanie społeczeństw, które wywodzą się z tradycji partii[21].

  W sferze promowanej polityki liberalnej wskazano na dziesięć podstawowych założeń, którym ma hołdować  partia[22]:

1. wolność to najcenniejszy atut. Od Wiosny Ludów w 1848 roku naród austriacki miał się poświęcać na rzecz walki o wolność i bronić jej tam, gdzie jest to konieczne;
2. obowiązkiem Austriaków jest ochrona ojczyzny, tożsamości narodowej i autonomii, a także naturalnego źródła utrzymania;
3. wolność obywateli jest zapewniona i chroniona przez wolność i praworządność oraz prawdziwą wspólnotę solidarności;
4. rodzina w wizji FPÖ to związek mężczyzny i kobiety mających wspólne dzieci – rodzina jest naturalnym jądrem spajającym funkcjonujące społeczeństwo i która, przy solidarności pokoleń, stanowi podstawę  zrównoważonego rozwoju;
5. FPÖ wspiera rozwój gospodarki rynkowej z odpowiedzialnością społeczną, ochroną własności prywatnej i dążeniem do sprawiedliwego podziału składek i świadczeń na rzecz ogółu społeczeństwa;
6.  w sferze opieki zdrowotnej FPÖ dąży do zapewnienia obywatelom tego, co najlepsze w kwestii profilaktyki zdrowotnej oraz opieki lekarskiej i pielęgniarskiej;
7. Austria ma zrobić wszystko, co w jej mocy, aby chronić swoje terytorium i zachować neutralność oraz zapewniać swoim obywatelom ochronę i pomoc w przypadku zagrożenia lub niebezpieczeństwa;
8. rozwój społeczeństwa jest warunkowany przez wszechstronną edukację, wolność akademicką oraz niezależną sztukę i kulturę;
9. rolę Austrii w świecie musi kształtować odpowiedzialność humanitarna, samoświadomość i ochrona austriackich interesów;
10. polityka europejska i kontakty międzynarodowe mają się opierać na zasadzie narodów do samostanowienia.

Jak już zasygnalizowano podstawę programu analizowanej partii stanowi wolność. Wskazuje się, że godność człowieka zakorzeniona jest w jego wolności. Wolność w formie samostanowienia należy interpretować jako odpowiedzialność i niezgodne z takim podejściem jest stosowanie jakichkolwiek represji. Wolność i odpowiedzialność stanowią rdzeń rozwoju osobistego wspólnoty państwowej. Koncepcja wolności jest zakorzeniona w idealistycznym przekonaniu, że ludzie nie są skrępowani swoimi potrzebami materialnymi. Wolność jednostki jest ograniczona wolnością drugiego człowieka i obywatela. Wolność, godność ludzka i solidarność demokratyczna są podstawą liberalnego etosu partii oraz kreują postawy w następujących sferach[23]:

• ojczyzna, tożsamość i środowisko;
• prawo i sprawiedliwość;
• rodzina;
• dobrobyt i stabilność społeczna;
• zdrowie;
• bezpieczeństwo;
• edukacja, nauka, sztuka i kultura;
• kosmopolityzm i autonomia;
• Europa różnorodności.

Ojczyzna, tożsamość i środowisko to kolejne hasła programowe FPÖ. Podkreśla się, że badane ugrupowanie oddane jest ochronie ojczyzny, tożsamości narodowej i autonomii. Członkowie FPÖ są zobowiązani przez prawo narodu do samostanowienia do ochrony niepodległości i autonomii Austrii. Deklarują świadomość przywiązania do przodków i odpowiedzialności wobec następnych pokoleń. Z tego względu podkreślają znaczenie działań na rzecz zachowania ojczyzny dla przyszłych pokoleń[24].

FPÖ podkreśla, iż Austria nie jest krajem imigracji. Dlatego też członkowie tej partii opowiadają się za polityką społeczną skoncentrowaną na rdzennych Austriakach. Równocześnie FPÖ wskazuje, iż legalni imigranci, którzy są już zintegrowani, potrafią mówić po niemiecku oraz w pełni uznają wartości narodu austriackiego powinni otrzymywać prawo pobytu i obywatelstwo[26].

Wolność obywateli jest zapewniona i chroniona poprzez wolność i praworządność, a także prawdziwą wspólnotę solidarności. FPÖ zależy na państwie odpowiedzialności społecznej, opartym na praworządności i pokojowego współistnienia.  Ugrupowanie to deklaruje uznawanie demokracji i republikańskiej formy rządów, zasad konstytucyjnych, poszanowania życia i godności ludzkiej oraz podstawowych wolności liberalnych takich jak wolność słowa, wolność zgromadzeń i wolność prasy[28]. Równocześnie zaznaczono, że partia ta angażuje się w budowanie demokracji bezpośredniej, w prawo do wolności, tajemnicy i bezpośredniej proporcjonalnej reprezentacji, a także do przepisów medialnych, które zapobiegają monopolom i manipulacji opinią publiczną[29].

Kończąc wątek podejścia FPÖ do polityki zagranicznej warto odnieść się do kwestii wojny na Ukrainie.  W tym wymiarze FPÖ unika jednoznacznych stwierdzeń broniących rosyjskiej wojny agresywnej. Jednak posługuje się sformułowaniami, które kreują Austriaków na ofiary machinacji politycznych elit państw UE i USA. W optyce analizowanej partii podejmowane wobec Rosji decyzje polityczne są przedstawiane jako nieskuteczne i przynoszące efekt przeciwny do zamierzonego. Pojawiają się oskarżenia o przyczynienie się do eskalacji konfliktu. FPÖ oskarża UE o przyjęcie swojej polityki wobec Rosji bez zgody społeczeństw i obarcza winą tę organizację za rosnące ceny i pogarszający się poziom życia[38]. Podejście to stanowi w ocenie badaczy przedmiotu rozwinięcie tradycyjnego eurosceptycyzmu FPÖ i antysystemowego stanowiska, które leży u podstaw programowych tej partii. FPÖ stara się jeszcze bardziej poszerzyć ten apel, podkreślając atrakcyjność Austrii, tradycyjną orientację polityki neutralności w konfliktach zbrojnych i odwoływanie się do  korzyści płynące z bliskich relacji gospodarczych z Rosją[39].

Podsumowując należy stwierdzić, iż FPÖ to ugrupowanie, które koncentruje się na wyborcach o poglądach prawicowych. W przywoływanych treściach programowych można dostrzec wyraźne nawiązania do liberalizmu gospodarczego, a zarazem tradycjonalizmu w sferach dotyczących np. kwestii światopoglądowych. Cechą charakterystyczną dla tej partii jest silnie podkreślany eurosceptycyzm i niechęć do współpracy zagranicznej, która wiązałaby się z ograniczeniami suwerenności państwa austriackiego. Według FPÖ Austria jest najważniejsza i należy w działaniach na arenie międzynarodowej kierować się wyłącznie jej interesami.